Khi miêu tả nghệ thuật đọc kiểm soát, chúng tôi đã lưu ý bạn sau khi đọc trang đầu và có thể cả phần phụ lục, bạn không nên dừng lại mà nên đọc cả những đoạn văn có tính chất tổng kết hay tóm tắt xuyên suốt cuốn sách. Đối mặt với tình huống phức tạp này, bạn hãy quyết định thu hẹp giới hạn, chỉ tìm hiểu về tình yêu với con người thôi tình yêu giữa người với người, đồng giới hay khác giới, bằng tuổi hay khác tuổi,… Nhưng bạn sẽ thấy vẫn còn nhiều vấn đề kể cả khi bạn chỉ đọc một số ít sách về chủ đề đã chọn. Khi chúng ta tuân theo và áp dụng các quy tắc này vào bất cứ cuốn sách nào, ta có thể trả lời các câu hỏi Cuốn sách nói về cái gì? và Cuốn sách nói về vấn đề đó như thế nào?.
Theo đó, từ được nhận biết bằng âm chứ không phải bằng các chữ cái. Giả sử, nếu một tác giả yêu cầu bạn coi một điều gì đó là hiển nhiên, bạn nên trân trọng đề nghị của ông ta ngay cả khi biết trong thực tế, một quan điểm đối lập với điều đó cũng có thể coi là điều hiển nhiên. Bạn không thể đọc hiểu mà đầu óc không tỉnh táo.
Nhưng không có giới hạn nào trong sự trưởng thành và phát triển của trí tuệ con người. Bạn sẽ nhanh chóng liệt kê được những từ quan trọng mà Adam Smith sử dụng như: lao động, vốn, đất đai, lương, lợi nhuận, sự thuê mướn, hàng hoá, giá cả, trao đổi, tiền,… cũng như các từ chuyên môn mà Darwin dùng như: tính đa dạng, giống loài, sự chọn lọc, sinh tồn, thích nghi, lai, đấu tranh,… Nếu không, bạn cần đọc lại những luận bàn của tác giả.
Còn tác phẩm giả tưởng thường chia sẻ những trải nghiệm - những điều mà người đọc chỉ có thể có bằng cách đọc tác phẩm. Thậm chí, với một tác phẩm lịch sử phức tạp, ít nhất người đọc cũng biết là mình đang đọc lịch sử. Mười sửa đổi đầu tiên tạo nên Dự thảo Luật về Quyền con người.
Và thật lý tưởng nếu trẻ tiếp tục bồi đắp khả năng đó trong suốt quãng đời còn lại. Trên thực tế những từ đó có thể quan trọng hoặc có thể không đối với chính tác giả. Độc giả có nhiệm vụ và cũng chính là cơ hội đáp trả lại tác giả bằng cách nêu nhận xét của bản thân.
Theo quan sát của họ (không dùng kính viễn vọng), dường như các thiên thể chỉ thay đổi vị trí, chúng dường như không sinh ra và cũng không mất đi như cây cỏ hay muông thú, chúng cũng không thay đổi về kích thước và chất lượng trong khi tất cả các vật thể trên trái đất đều thay đổi về nhiều khía cạnh chứ không phải chỉ về vị trí. Việc đưa ra nhận xét này sẽ là vô nghĩa trừ phi người đọc xác định được chính xác mức độ chưa hoàn chỉnh của tác giả bằng sự nỗ lực của bản thân độc giả hoặc từ những thông tin của các cuốn sách khác. Lịch sử gắn chặt với sự kiện theo cách khác với thơ.
Nhưng điều này chỉ đúng nếu chúng ta có sự đồng cảm với nhân vật đó. Đây là cách đọc những cuốn sách thách thức khả năng hiểu rõ vấn đề của bạn. Điều này đúng trong khuôn khổ những giới hạn về khả năng mà chúng tôi đã đề cập trước đó.
Khi thành thạo cấp độ này, người ta học được các điều cơ bản nhất trong Nghệ thuật đọc sách (The art of reading), được đào tạo cơ bản về đọc, và học được các kỹ năng đọc đầu tiên. Cuốn sách viết về thuyết tiến hóa, trong tiêu đề sách có từ species (các loài). Bạn nên tìm kiếm một số cuốn sách có giá trị cho chính bạn.
Chúng tôi đã gợi ý sẵn những câu hỏi đó cho bạn, còn chính cuốn từ điển sẽ mách cho bạn cách tìm ra câu trả lời. Bất kỳ cuốn sách hướng dẫn nào, hoặc những cuốn sách chỉ cho bạn biết nên làm gì hoặc làm như thế nào đều là sách thực hành. Đọc lướt tạo tiền đề cho bước thứ nhất của đọc phân tích, trong đó, bạn xác định chủ đề của cuốn sách đang đọc, biết sách đó thuộc loại nào và vạch ra cấu trúc tác phẩm.
Vì vậy, nếu bạn muốn dựa vào bách khoa toàn thư để triển khai một đề tài nào đó thì không nên bó hẹp trong một cuốn. Tuy nhiên, những vấn đề này không chỉ có trong đọc sách thần học. Còn khi bạn đọc đồng chủ đề, chính bạn phải là người làm chủ được tình hình.